लेखक: जनवृत्त टीम | दिनांक: 21 जुलै 2025 : भारतासाठी 2025 ची सुरुवात एक सकारात्मक जागतिक ओळख घेऊन आली आहे. हेनले पासपोर्ट इंडेक्सच्या जुलै 2025 च्या अहवालानुसार, भारताच्या पासपोर्टच्या जागतिक क्रमवारीत मोठी सुधारणा नोंदवण्यात आली आहे. जानेवारी 2025 मध्ये 85 व्या क्रमांकावर असलेला भारतीय पासपोर्ट आता 77 व्या स्थानावर पोहोचला आहे.
हेनले पासपोर्ट इंडेक्स म्हणजे काय?
हेनले पासपोर्ट इंडेक्स हा एक जागतिक स्तरावरील अहवाल आहे जो प्रत्येक देशाच्या पासपोर्टची ताकद मोजतो. IATA (International Air Transport Association) च्या डेटावर आधारित हा अहवाल दर तिमाहीला अपडेट केला जातो. पासपोर्टवर किती देशांमध्ये व्हिसा-मुक्त किंवा व्हिसा ऑन-अरायव्हल प्रवेश मिळतो, यावर आधारित ही क्रमवारी निश्चित केली जाते.
भारताची सुधारलेली स्थिती
2025 च्या जुलै महिन्यातील नव्या अपडेटनुसार, भारत आता 59 देशांमध्ये व्हिसा-मुक्त किंवा ऑन-अरायव्हल सुविधा मिळवणाऱ्या देशांच्या यादीत आहे. हे दोन नवीन देशांचे अ‍ॅडिशन भारताच्या मुत्सद्देगिरी आणि जागतिक धोरणात्मक संबंधांचे द्योतक मानले जात आहे.
राजनैतिक विश्लेषकांचे म्हणणे आहे की, भारताने आपली जागतिक उपस्थिती द्विपक्षीय करार, व्यापार संबंध, आणि ई-व्हिसा तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून मजबूत केली आहे. भारताच्या पासपोर्टमध्ये झालेली ही सुधारणा ही फक्त क्रमवारीतील वाढ नसून, भारतीय नागरिकांच्या आंतरराष्ट्रीय प्रवास स्वातंत्र्याचे प्रतीक आहे.
जगातील अव्वल पासपोर्ट्स
USA – 182 देश (10 वे स्थान)
सिंगापूर – 193 देशांमध्ये व्हिसा-मुक्त प्रवेश
जपान व दक्षिण कोरिया – 190 देश
फ्रान्स, जर्मनी, इटली, स्पेन इ. – 189 देश
न्यूझीलंड, ग्रीस, स्वित्झर्लंड – 187 देश
यूके – 186 देश (6 वे स्थान)
सौदी अरेबिया आणि अमेरिका – उलटी दिशा?
सौदी अरेबियाची क्रमवारी 58 वरून 54 वर गेली आहे तर अमेरिका आणि ब्रिटनच्या क्रमवारीत घट झाली आहे. तज्ञांच्या मते, राजकीय अस्थिरता, सुरक्षा धोरणात बदल, आणि कमजोर राजनैतिक सहभाग यामुळे ही घसरण झाली.
भारतासाठी पुढचा टप्पा?
भारत पुढील काही वर्षांत खालील गोष्टींवर भर देत असल्यास त्याची क्रमवारी आणखी उंचावू शकते:
- अधिक द्विपक्षीय करार
- ई-व्हिसा सुविधाचा विस्तार
- पर्यटन, शिक्षण, व व्यापार क्षेत्रांतील सहकार्य
विशेषतः टॉप 50 पासपोर्ट यादीत स्थान मिळवणे हे भारताचे पुढील लक्ष्य ठरू शकते.
